نگاهی به فیلم وجده Wadjda
- بازیگران: واعاد محمد ـ ریم عبدالله ـ عهد و …
- نویسنده و کارگردان: هایفا المنصور
- ۹۸ دقیقه؛ محصول عربستان سعودی، آلمان؛ سال ۲۰۱۲
- ستاره ها: ۲/۵ از ۵
حاصلِ ذوق زدگی
خلاصه ی داستان: در جامعه ی بسته، مردسالار و زن ستیز عربستان، وجده، دختر دانش آموزی ست که آرزوی سوار شدن بر دوچرخه را دارد. آرزویی که عملی شدنش در آن محیط، یک تابوشکنی بزرگ است …
یادداشت: از همان شروع فیلم، با دیدن کفشی متفاوت از کفش های دیگری که دخترهای گروه کُر پوشیده اند و سپس با دیدن صاحب کفش، وجده، که به خاطر بی توجهی به خواندن قرآن، از صف اخراج و زیر نور شدید آفتاب تنبیه می شود، متوجه می شویم قرار است این دختر بر خلاف جریان آب شنا کند. وقتی می دانیم که این اولین فیلم سینمای عربستان است و همچنین واقفیم که فضای عربستان، چه نگاهی به زن ها و در کل به جنس مونث دارد، آن وقت این خلاف جریان شنا کردن، بیش از پیش رنگ می گیرد. وجده، در تقابل با دنیای مردانه ی بیرون، بر خلاف زنان و دخترانِ دیگر، بسیار بی خیال و راحت است. در جامعه ای که حتی بیرون رفتن صدای زن از خانه، نوعی تابو محسوب می شود، او ابایی ندارد از اینکه روسری به سر نگذارد و یا به نگاه مردانِ روی دیوار وقعی ننهد و به بازی خود بپردازد. از همین روحیه ی خلاف جریان شنا کردن است که او دوست دارد دوچرخه سواری کند و خب درام از همینجاست که آغاز می شود تا در طی روایت شاهد این باشیم که در نهایت وجده موفق می شود یا دنیای پوسیده و دگم و مردسالارانه. وجده نه تنها می خواهد حق خود را بگیرد، بلکه می خواهد اطرافیانش را هم تغییر بدهد. مثل وقتی که برای مرد فروشنده، به خاطر آنکه دلش را به دست بیاورد که دوچرخه ی مورد علاقه اش را برای او نگه دارد، نواری پر شده از موسیقی غربی هدیه می دهد و یا با راننده ی مادرش، که خشن و بددهن است، برخورد می کند.
اما همانطور که می شد از قبل هم حدس زد، داستان دچار نوعی شعارزدگی ست که شاید بتوان آن را حاصل ذوق زدگی از باز شدنِ فضای خشک و متعصبی دانست که این امکان را به یک فیلمساز، آن هم یک فیلمساز زن، داده تا بتواند حرف هایش را بزند. در واقع فیلمساز بیش از آنکه حرف بزند، فریاد زده و تمام تلاش خود را در طی نود دقیقه به کار برده تا همه ی مشکلات جامعه ی عربستان را حل کند! این مسئله باعث شده داستان لکنت داشته باشد، در جاهایی، مثل ماجرای کار کردن مادر و بداخلاقی راننده، گنگ باشد، در قسمت هایی، مثل ماجرای عموی دوست وجده که قرار است پُست مهمی در شهر به دست بیاورد، داستانک هایی بی کارکرد باشد که مثل مثال کذایی، آخرش هم مشخص نشود دقیقاً چی به چیست و قسمت هایی هم مثل زنِ دوم گرفتن پدرِ وجده، پُرگو و شعاری باشد. حتی بازی بازیگران هم به شکل آشکار ریتم درستی ندارد و عکس العمل ها گاه از دست کارگردان خارج می شود که نتیجه ی کلی تمام این حرف ها، نامسنجم بودن فیلم نامه و خودِ فیلم است. فیلمی که البته در همین حد و حدود هم با توجه به وجود نداشتن چیزی به نام سینما در عربستان و با ذکر این مطلب که نماینده ی عربستان در اسکار ۲۰۱۴ است، می تواند دیدنش غنیمتی باشد از سرزمینی پر حرف و حدیث.
دختری با آرزوهای بزرگ …
ارزش دیدن داره؟
توضیحات لازم را داده ام. بقیه اش بستگی به خودتان دارد.
بسیار عالی بود
جالبه! در تمام فیلم هایی که با کارگردان های خاورمیانه مواجه هستیم که درد زنان جهان سوم را روایت می کنند به دید شما شعارزدگی آمده! عجب!